The Flower of Scotland και άλλες ιστορίες

«O Flower of Scotland

When will we see

Your like again,

That fought and died for

Your wee bit hill and glen,

And stood against him (England!)

Proud Edward’s Army

And sent him homeward

Tae think again».

Απεικόνιση της Μάχης του Μπάννοκμπερν από το «Σκωτικό Χρονικό» (περ. 1440)

Υπό κανονικές συνθήκες δεν θα παρακολουθούσα μια ποδοσφαιρική αναμέτρηση μεταξύ Αγγλίας και Σκωτίας, καθώς θα ήμουν βέβαιος ότι θα έβλεπα ποδόσφαιρο της παλαιολιθικής εποχής. Αποφάσισε η κούρασή μου… κι οφείλω να ομολογήσω ότι δεν το μετάνιωσα.

Η Σκωτία έχει πολλά χρόνια να αγωνιστεί σε τελική φάση μεγάλης διοργάνωσης. Το 1998, στο Παγκόσμιο της Γαλλίας, δεν πρέπει να είχα δει κανένα παιχνίδι της από την αρχή, είναι βέβαιο ότι δεν είχα προλάβει την ανάκρουση των εθνικών ύμνων. Ράγκμπυ δεν παρακολουθώ καθόλου.

Ξαπλωμένος στον καναπέ περίμενα να ξεμπερδέψουμε γρήγορα με τους εθνικούς ύμνους. Ένας ύμνος για δύο ομάδες. Ήμουν μάλιστα έτοιμος να κάνω τη σχετική διάλεξη, γιατί ένα κράτος εκπροσωπείται με τέσσερις εθνικές στις ποδοσφαιρικές διοργανώσεις και τα λοιπά… Πάλι με έσωσε η κούραση, αυτή τη φορά από μια μνημειώδη γκάφα. Διότι, οποία έκπληξις, την ώρα του εθνικού ύμνου της Σκωτίας ακούστηκε ένα επικό φολκορικό άσμα με γκάιντες, το οποίο μάλιστα τραγουδούσαν με πάθος ποδοσφαιριστές, τεχνικό επιτελείο και οπαδοί στις εξέδρες!

Ήδη από το 1990 η εθνική ομάδα ράγκμπυ της Σκωτίας κι από το 1997 η εθνική ποδοσφαίρου έχουν επιλέξει να ακούγεται ο ένας από τους δύο ανεπίσημους ύμνους της χώρας, ο πιο δημοφιλής, το Flower of Scotland, σύνθεση του Ρόυ Γουίλλιαμσον (1936-1990), επικεφαλής του φολκ συγκροτήματος The Corries. Οι στίχοι του τραγουδιού χαρακτηρίζονται από μια εκ πρώτης όψεως αντιστικτική εξύμνηση της φυσικής ομορφιάς της χώρας, αφενός, και της πολεμικής αρετής των Σκώτων, αφετέρου, η οποία τελικά ενσαρκώνει την πρώτη. Όλες οι στροφές του ύμνου παραπέμπουν στη Μάχη του Μπάννοκμπερν (23-24 Ιουνίου 1314), στον θρίαμβο δηλαδή των Σκώτων και του βασιλιά τους Ροβέρτου Α΄ (αυτού που στα χωριά μας ονομάζουμε Ρόμπερτ δε Μπρους*) επί των στρατευμάτων του Άγγλου μονάρχη Εδουάρδου Β΄. Έχοντας τραγουδήσει έναν τέτοιον ύμνο, ήταν αναμενόμενο οι Σκωτσέζοι να τρώνε σίδερα αγωνιζόμενοι εναντίον των μισητών τους αντιπάλων.

Ο Ροβέρτος Α΄ της Σκωτίας πέθανε το 1329, λίγο πριν συμπληρώσει το 55^ο έτος της ηλικίας. Δεν γνωρίζουμε ποια ήταν η ασθένεια που τον έστειλε πρόωρα στον τάφο. Γνωρίζουμε όμως ποιες ήταν οι επιθυμίες του σχετικά με την ταφή και το αν αυτές στάθηκε τελικά δυνατό να γίνουν σεβαστές. Το σώμα του Σκώτου μονάρχη τάφηκε στο αββαείο των Βενεδικτίνων στο Νταμφέρμλιν. Τα εντόσθιά του στο παρεκκλήσιο του Αγίου Σερβανού, στο Νταμπάρτον, εκεί όπου συνήθως εκκλησιαζόταν ο βασιλιάς. Για την καρδιά του, όμως, ο Ροβέρτος είχα εκφράσει μια ειδική επιθυμία. Παλιότερα, είχε δώσει όρκο να συμμετάσχει σε σταυροφορία. Τον όρκο αυτό δεν τον τήρησε ποτέ εν ζωή. Εάν η καρδιά του μπορούσε να ταφεί στα Ιεροσύλυμα, τότε ο μονάρχης μπορεί και να μην αποδεικνυόταν επίορκος. Την αποστολή αυτή ο Ροβέρτος την ανέθεσε, λίγο πριν πεθάνει, στον Ιάκωβο Ντάγκλας, τον πλέον έμπιστο από τους ευγενείς του. Ο Ντάγκλας ξεκίνησε πράγματι το μεγάλο ταξίδι για την Ιερουσαλήμ, αλλά στην πορεία είπε να κάνει και κάτι ακόμη: δέχτηκε την πρόταση του βασιλιά της Καστίλλης, του Αλφόνσου ΙΑ΄, κι αποφάσισε να τον βοηθήσει μαζί με τους Σκώτους ιππότες της ακολουθίας του στον πόλεμο κατά του Εμιράτου της Γρανάδας. Τον Αύγουστο του 1330 βρέθηκε να πολιορκεί το κάστρο της Τέμπα, κοντά στη Μάλαγα. Στη μάχη που ακολούθησε, οι Σκώτοι περικυκλώθηκαν. Οι περισσότεροι, και μεταξύ τους κι ο ίδιος ο Ντάγκλας, σκοτώθηκαν. Κάποιος κατάφερε να σώσει τη θήκη με την καρδιά του βασιλιά και να τη φέρει πίσω στη Σκωτία. Η καρδιά τάφηκε στο αββαείο του Μέλροουζ. Η ανεκπλήρωτη επιθυμία του Ροβέρτου, όμως, δεν ξεχάστηκε ποτέ. Στον σκωτικό ναό του Αγίου Ανδρέα στην Ιερουσαλήμ υπάρχει στο πάτωμα μια επιγραφή: «Σε ανάμνηση της ευσεβούς επιθυμίας του βασιλέως Ροβέρτου να ταφεί η καρδιά του στα Ιεροσόλυμα».

Αββαείο Μέλροουζ, ο τόπος ταφής της καρδιάς του Ροβέρτου

* Πρόκειται για αναφορά στο αρχικό φέουδο της οικογένειας του βασιλιά, το Μπρις (Brix) κοντά στο Χερβούργο της Νορμανδίας. Οι πρόγονοι του ήρωα της σκωτικής ανεξαρτησίας ήταν Νορμανδοί ευγενείς που είχαν ακολουθήσει τον Γουλιέλμο τον Κατακτητή.

———————————————————————————————————————————–

---

Η συγκλονιστικότερη στιγμή αυτού του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος δεν ήταν αμιγώς ποδοσφαιρική. Το δραματικό συμβάν της Κοπεγχάγης και το διάστημα αγωνίας που ακολούθησε αποτέλεσε πραγματικό σοκ για όλους. Από νοσηρή περιέργεια είδα τον κατάλογο των ποδοσφαιριστών που έχουν χάσει τη ζωή τους εντός του αγωνιστικού χώρου (ή συνεπεία συμβάντος εντός του αγωνιστικού χώρου). Είναι περισσότεροι από 120… Τραγικό.

Τουλάχιστον στην περίπτωση του Κρίστιαν Έρικσεν το τέλος ήταν, στο μέτρο του δυνατού, ευτυχές. Και υπήρξαν πολλά αξιέπαινα: η ετοιμότητα του αρχηγού της εθνικής Δανίας, η αντίδραση των Δανών ποδοσφαιριστών που σχημάτισαν αμέσως κλοιό γύρω από τον άτυχο συμπαίχτη τους, η στάση των αντιπάλων κ.λπ. Το ίδιο το συμβάν, όμως, δεν παύει να αποτελεί λόγο προβληματισμού. Πόση αξία έχει τελικά το ενδιαφέρον μας ως φιλάθλων για ένα παιχνίδι; Πόση αξία έχει το ίδιο το άθλημα μπροστά σε αυτήν της ανθρώπινης ζωής;

---

———————————————————————————————————————————–

Και μετά από όλα αυτά, θα θέλατε να μιλήσουμε για ποδόσφαιρο… Μέχρι τώρα δεν είδαμε ούτε ποδόσφαιρο υψηλής ποιότητας ούτε κάτι νέο σε επίπεδο τακτικής και τεχνικής. Όπως ήρθαν τα πράγματα και δεδομένου ότι με 4 βαθμούς μια ομάδα θα προκριθεί σχεδόν βέβαια, έστω και μεταξύ των καλύτερων τρίτων, όλοι έμειναν μέσα στο παιχνίδι πλην των άπειρων Βορειομακεδόνων και των προβληματικών Τούρκων.

Από τα φαβορί, η Ιταλία στον Α΄ όμιλο (ο οποίος ήδη ολοκληρώθηκε) ήταν μακράν η πιο πειστική. Κάποιος θα μπορούσε να αντιτείνει ότι έπαιξε όλα τα ματς εντός έδρας και με αντιπάλους κατώτερης δυναμικότητας. Σωστά, αλλά δεν τα κατάφεραν έτσι όλα τα φαβορί. Κι άλλωστε μια ομάδα που ξεκινά καλά υπό ευνοϊκές συνθήκες, διατηρεί την απαραίτητη ορμή ώστε να συνεχίσει να έχει επιτυχίες και υπό δυσμενέστερες.

Η Γαλλία, που έχει το ποιοτικότερο υλικό, υπήρξε πειστική στο εκτός έδρας ντέρμπυ με τους Γερμανούς. Ωστόσο, για λόγους που εκείνη γνωρίζει καλύτερα, αγωνίζεται επιφυλακτικά, αφήνει γήπεδο στον αντίπαλο και περιμένει την κατάλληλη ευκαιρία για να εξαπολύσει τις φαρμακερές αντεπιθέσεις της. Με τον τρόπο αυτό παίζει με τη φωτιά. Και λίγο έλειψε να το πληρώσει στο παιχνίδι με την αδύναμη, αλλά ψυχωμένη και αγωνιζόμενη στο κατάμεστο γήπεδό της, Ουγγαρία.

Η Αγγλία σημείωσε μια «επαγγελματική» νίκη επί της Κροατίας (από αυτές που παλιά λέγαμε ότι κάνουν οι ιταλικές ομάδες). Η εμφάνισή της εναντίον της Σκωτίας ήταν απογοητευτική για ομάδα που θέλει να εμφανίζεται ως διεκδικήτρια του τίτλου. Ίσως όμως ειδικοί λόγοι και περιστάσεις να μπορούν να την εξηγήσουν. Θα περιμένουμε.

Η Γερμανία ξεκίνησε άσχημα, ρέφαρε με τους Πορτογάλους ανατρέποντας την εις βάρος της κατάσταση. Η τωρινή ομάδα της δεν φαίνεται φτιαγμένη για μεγάλα πράγματα, αλλά οι Γερμανοί έχουν διακριθεί και με πιο αδύναμες ομάδες από τη φετινή.

Η Ισπανία υπήρξε απογοητευτική. Το ποδόσφαιρο συντριπτικής κατοχής με πλήρη αδυναμία δημιουργίας φάσεων έκανε τα μάτια μας να πονέσουν. Οι αντίπαλοί της δεν ήταν φόβητρα, αλλά με λίγη προσοχή και περισσότερη αυτοπεποίθηση θα μπορούσαν και να της κλέψουν τη νίκη. Οι Ίβηρες μόνον αν μεταμορφωθούν θα καταφέρουν κάτι. Δύσκολο το βλέπω…

Υπό τις συνθήκες αυτές, η ομάδα που έδωσε απαντήσεις ήταν το Βέλγιο. Έκανε επίδειξη δύναμης εναντίον των γηπεδούχων Ρώσων και της παιδικής χαράς-άμυνάς τους. Κατόρθωσε να κάμψει την αντίσταση των πεισμωμένων Δανών στην Κοπεγχάγη. Μένει να δούμε αν μπορεί επιτέλους να κάνει το μεγάλο βήμα.

Εν πάση περιπτώσει, τον τελικό νικητή δεν μπορούμε βέβαια να τον γνωρίζουμε. Και είμαι πεπεισμένος ότι στα νοκ άουτ παιχνίδια θα εμφανιστεί μεταμορφωμένη προς το καλύτερο μία τουλάχιστον ομάδα από εκείνες που δεν περιμέναμε. Έχουμε ακόμη δρόμο.  

«Πρωτάθλημα πανδημίας και παραδόξων»

Όταν, στις 15 Μαΐου 2012, εξέπνευσε η προθεσμία υποβολής υποψηφιοτήτων για τη διοργάνωση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου του 2020, η ΟΥΕΦΑ διαπίστωσε ότι είχε στα χέρια της τρεις προτάσεις. Την υποψηφιότητα της Τουρκίας, η οποία όμως διεκδικούσε ταυτόχρονα και Ολυμπιακούς Αγώνες για την Κωνσταντινούπολη κι ήταν φανερό ότι έδινε κυρίως βάρος στη συγκεκριμένη προσπάθεια. Και δύο προτάσεις συνδιοργάνωσης: Ουαλία, Σκωτία, Ιρλανδία, αφενός, και Αζερμπαϊτζάν και Γεωργία, αφετέρου. Ήταν μάλλον προφανές ότι η κατάσταση αυτή δεν ικανοποιούσε την ευρωπαϊκή συνομοσπονδία.

Κάπως έτσι, τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς, ο Μισέλ Πλατινύ, πρόεδρος τότε της ΟΥΕΦΑ, διατύπωνε τη «μεγαλειώδη» ιδέα του. Το πρωτάθλημα του 2020 δεν θα το διοργάνωνε μία ή δύο χώρες, αλλά πόλεις. Πολλές πόλεις. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσε να τιμηθεί η επέτειος των 60 χρόνων της διοργάνωσης και να γίνει σύνδεση με το «αείμνηστο» Κύπελλο Εκθέσεων (ποιος το θυμάται αυτό και ποιος νοιαζόταν για μια τέτοια σύνδεση είναι άλλη ιστορία)! Φυσικά υπήρχε κι ένας πιο πρακτικός λόγος, οικονομικής φύσης. Η διοργανώτρια χώρα αναγκάζεται συνήθως να δαπανήσει δυσανάλογα μεγάλα ποσά για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών της. Με πολλές πόλεις σε διάφορες χώρες δεν θα υπήρχε μια τέτοια ανάγκη.

Υποψηφιότητες πόλεων υποβλήθηκαν και τελικά επελέγησαν 13. Κι επειδή το 13 είναι γρουσούζικο, κάποια μοιραία θα έφευγε από τη μέση. Αυτή η πόλη ήταν οι Βρυξέλλες. Οι βελγικές αρχές είχαν αρχικά υποσχεθεί ότι για τη διοργάνωση αυτή θα έφτιαχναν κι ένα νέο υπερσύγχρονο γήπεδο, το «Ευρωστάδιο». Το 2017 ανακάλυψαν ότι δεν περίσσευαν λεφτά για την μπάλα κι απέσυραν την υποψηφιότητα των Βρυξελλών. Τα ματς που θα γίνονταν στη βελγική πρωτεύουσα πήγαν στο Λονδίνο.

Κι έπειτα ανέκυψε η πανδημία του κορωνοϊού, η ιστορία που άλλαξε προς το χειρότερο τις ζωές όλων μας. Η πανδημία της οποίας οι συνέπειες θα γίνουν αντιληπτές σε όλη την έκτασή τους όταν περάσει αρκετός χρόνος. Και δεν θα είναι καθόλου ωραίες. Όσον αφορά το ποδόσφαιρο, η πανδημία είχε ως αποτέλεσμα την αναβολή της διοργάνωσης για μια χρονιά. Έτσι καταλήξαμε το Ευρωπαϊκό του 2020 να διοργανώνεται το 2021. Έπειτα, λίγο πριν αρχίσει η διοργάνωση διαπιστώθηκε ότι, λόγω ειδικών επιδημιολογικών συνθηκών, δύο πόλες δεν θα μπορούσαν να εγγυηθούν την έστω και μικρή παρουσία θεατών. Το Μπιλμπάο αντικαταστάθηκε από τη Σεβίλλη. Όσο για το Δουβλίνο, δεν αντικαταστάθηκε από καμία άλλη πόλη. Οι αγώνες που θα φιλοξενούσε θα διεξαχθούν στην Πετρούπολη.

Τα προγνωστικά πριν από μια μεγάλη διοργάνωση δεν είναι απλή υπόθεση. Όχι μόνον η ασφαλής εκτίμηση της αξίας μιας εθνικής ομάδας δεν είναι ποτέ ευχερής, αλλά πλέον οι ειδικές συνθήκες της πανδημίας καθιστούν το έργο των προβλέψεων πολύ πιο δύσκολο. Δεν έχει αξία να προβούμε σε αφηρημένες εκτιμήσεις σχετικά με κάποια υποθετική δυναμικότητα της μιας ή της άλλης εθνικής. Σε τι ωφελεί να πούμε ότι η Γαλλία ή το Βέλγιο έχουν υπερομάδες (λέμε τώρα) όταν αγνοούμε ποια είναι η πραγματική κατάστασή τους; Δεν διδαχθήκαμε κάτι από την ιδιόμορφη τελική φάση του Τσάμπιονς Ληγκ του 2020;

Εν συνεχεία, η οπερετική μορφή της διοργάνωσης, με τις πολλές διοργανώτριες, περιπλέκει ακόμη πιο σατανικά τα πράγματα. Ο προσεκτικός παρατηρητής θα πρέπει να δει πού θα παίξει τους αγώνες της η κάθε εθνική κι αν είναι διοργανώτρια ή αν θα παίξει σε βολικό για εκείνην τόπο (λ.χ. η Τουρκία στο Μπακού), καθώς και αν το πρόγραμμά της προβλέπει μετακινήσεις, σε κάποιες περιπτώσεις μακρινές. Καλοί οι Βέλγοι, αλλά έλα που θα παίξουν τρία ματς εκτός έδρας: Ρωσία στην Πετρούπολη, Δανία στην Κοπεγχάγη και Φινλανδία πάλι στην Πετρούπολη (κι αν βγάλει κανείς χάρτη ή, ο πιο σχολαστικός, ελέγξει και τα δρομολόγια των φινλανδικών και ρωσικών σιδηροδρόμων, θα διαπιστώσει ότι για τους Φινλανδούς η μετάβαση στην κάποτε τσαρική πρωτεύουσα είναι μια απλή εκδρομούλα).

Ας αφήσουμε προς το παρόν στην άκρη άλλους περίπλοκους παράγοντες, όπως τη χωρητικότητα των γηπέδων, όπου έχουμε χίλιες διαφορετικές καταστάσεις: μόνον οι Ούγγροι δεν έχουν θέσει κανέναν περιορισμό ως προς την πληρότητα του σταδίου της Βουδαπέστης (το αφήγημα στην Ουγγαρία του Όρμπαν είναι «έχουμε όλοι εμβολιαστεί» και μικρή σημασία έχει το ότι τα εμβόλια ήταν το Σπούτνικ και κάτι κινέζικα).

Τι βλέπουμε, λοιπόν, στη γυάλινη σφαίρα; Τίποτε, την τύφλα μας! Πάμε πάλι στα κλασικά, έστω και με λίγη προσοχή στις ιδιαίτερες συνθήκες: Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία που θα παίξει με λίγη προσοχή όλα σχεδόν τα ματς εντός έδρας και κάποια στιγμή μπορεί να ξεπεράσει τα συμπλέγματά της, Ιταλία, που πρέπει κάποτε να επιστρέψει στις επιτυχίες μετά από τόσες αποτυχίες και πρόωρους αποκλεισμούς, ίσως Ισπανία. Από τις πέντε αυτές ομάδες μόνον η Γαλλία δεν θα είναι γηπεδούχος στα ματς των ομίλων. Για εκπλήξεις μη ρωτήσετε. Δεν έχω ιδέα. Το βέβαιο είναι ότι θα υπάρξουν, ίσως και ανάμεσα από τις πιο «εξωτικές» ομάδες που θα συμμετάσχουν στη διοργάνωση (και δεν είναι λίγες).

Το κατάστημα άνοιξε και πάλι, έστω και με μειωμένο ωράριο και προσωπικό, έστω και με εξαιρετικά περιορισμένο κατάλογο εδεσμάτων (κι αυτό δεν είναι πάντοτε εγγύηση ποιότητας, όπως λένε συνήθως για τα εστιατόρια). Σε εσάς τους φίλους αναγνώστες απόκειται να το κρατήσετε ζωντανό με τα σχόλιά σας.